Earth Song

Zappend op de bank: Earth Song van Michael Jackson op TMF. De clip bekijk ik daarna op Youtube (bis), maar nu op het beeldscherm van de computer.
Wat een romantiek, wat een wereldleed. En wat moet Jackson genoten hebben van deze rol: de verlosser van walvissen, dolfijnen en zeehonden, olifanten en zebra's, gekapte oerwouden en vervuilde kusten, ja verlosser van een bloedende aarde. En natuurlijk van hongerende kinderen.

Het is romantiek die doet denken aan schilderijen van William Turner (het stormt onstuimig), aan Heathcliff uit The Wuthering Heights (1847) en aan schilderijen van de Théodore Géricault (Het vlot van Medusa - 1819)).

De clip begint heel idyllisch, je hoort een paar tonen op een harp, violen misschien maar het kunnen ook elektronische geluiden zijn, het gefluit van vogels, dan begint de piano aan de melodie en Michael Jackson aan zijn song. De toon is wankel, het vibrato in zijn stem neemt toe, de slidegitaar onderstreept zijn klacht.
Zwarte rookpluimen uit hoge schoorsteenpijpen, van sombere oorlogsgebieden, schrijnende armoede, zichtbare honger en gesuggereerd geweld. Niets is te veel. Aan ons trekt een apocalyptisch landschap voorbij dat herinnert aan het laatste boek van het Nieuwe Testament: de Openbaringen van Johannes.
De song is een aanklacht, een elegie lijkt het wel die ongeveer halverwege verandert in een onvervalste gospel met een koor dat op de achtergrond What about us / What about me als refrein blijft herhalen (het refrein als mantra van de popmuziek). Als een ongeduldig geworden kind stampt Jackson met zijn rechtervoet op de grond, sorry, op de aarde.
En zie, het wonder geschiedt: de aarde wordt in haar meest glorieuze verschijning hersteld. Je zou kunnen spreken van een opwekking uit de dood want de opstanding vindt letterlijk plaats. Een oorlogsslachtoffer opent zijn ogen, bomen herrijzen en uit de kop van een dode olifant zie je het ivoor van zijn slagtanden opnieuw verschijnen.
Ik moet ook denken aan Caspar Friedrich wiens landschappen nog niet zo gek lang geleden in de voorloper van de huidige Hermitage hingen, maar er is een groot verschil. Bij Caspar Friedrich is de mens een iel wezen in een overrompelend landschap. In Earth Song speelt niet het landschap de hoofdrol maar Jackson zelf. Hij eist zelfs de rol van verlosser op, dat is bij een Friedrich ondenkbaar.
Het laatste beeld van de clip is het mooiste cliché: zo stellen wij ons de aarde voor - in een staat van ongereptheid en onschuld. Bergen en wouden zijn gehuld in ochtendmist. De clip sluit af met een boodschap aan de wereld. Twee handen die een globe omvatten. Een nagenoeg religieus symbool, luister maar eens naar He's Got The Whole World In His Hands.
Deze boodschap laat niets te raden over: Help by calling / Heal The World Foundation /1-800-HEAL123. Amerika op z'n best: ook ellende is big business, showbusiness.

Info

• Help by calling / Heal The World Foundation / 1-800-HEAL123
  
• Earth Song
• De foto is genomen in de Damstraat op 17 juli 2009