Dit is het project waar ik het in de vorige blog over had. The Bijlmer Spinoza Festival heet het. Dat is een hele mond vol. Ik vermoed dat Spinoza zuiniger was met woorden. Dat hij minder uit was op het effect van zijn teksten en dat hij zich meer richtte op het substantiële karakter van de wereld waarin wij leven en denken (vooral dat laatste).Woorden vielen voor hem samen met de werkelijkheid, de werkelijkheid van God bijvoorbeeld. Lees dit maar eens: "Onder God versta ik het volstrekt oneindige zijnde (ens absolute infinitum), dat wil zeggen een substantie, die bestaat uit een oneindig aantal attributen, waarvan ieder voor zich een eeuwig en oneindig wezen uitdrukt."
Zo staat het in de vertaling van Ethica, boek I, def. 6 want Ethica is geschreven in het Latijn, Ook in de zeventiende eeuw was Latijn de voertaal onder intellectuelen. Spinoza was er trouwens op tegen dat zijn Ethica in het Nederlands zou worden vertaald, maar niet om de reden die ik er graag aan zou willen geven: het Latijn van een geleerde als Spinoza is zo gepolijst en zo gecomprimeerd dat een vertaling er afbreuk aan doet. Spinoza was een purist in denken en formuleren. Maar dat blijkt niet de belangrijkste reden: hij was bang dat het boek verboden zou worden, dat het grote weerstand zou oproepen. En dat is na zijn dood ook gebeurd.
Spinoza zocht het ultieme in de taal: hoe ver kan ik gaan in het beschrijven van de werkelijkheid in het aangezicht van de eeuwigheid, als ik logisch nadenk? Zijn taal is logisch, inductief en deductief. Geometrisch zelfs, volgens professor Hubbeling, die ooit een boekje over hem heeft geschreven. Destructief voor alles wat te maken heeft met vrije wil, volgens mij.
Als je alles beredeneert houdt de vrije wil op te bestaan. Eeuwen lang hebben we er ons over gebogen, over dit soort vraagstukken en we zijn er nog steeds niet uit. En ik voorspel dat we er nooit uitkomen, want het is een intellectueel spel.
Toch maar eens een kijkje nemen in de nederzetting van Hirschhorn.
